Theo Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, Dự án lọc hóa dầu tại Khu kinh tế Nhơn Hội, tỉnh Bình Định có công suất 660.000 thùng/ngày, tương đương 30 triệu tấn dầu thô/ngày, tổng vốn đầu tư trên 28 tỷ USD (mức giá năm 2015). Đây là một dự án rất lớn cả về quy mô và vốn đầu tư so với các dự án cùng lĩnh vực đã triển khai tại nước ta.

Còn nhớ, có mặt tại cuộc họp báo công bố dự án tổ hợp lọc hóa dầu Nhơn Hội (Bình Định) vào ngày 18/5/2013, chúng tôi đã chứng kiến được những lời khẳng định từ chính chủ đầu tư là Tập đoàn Dầu khí Thái Lan (PTT), các nhà nghiên cứu và chính quyền địa phương về tính khả thi của dự án này. Theo đó, chậm nhất đến cuối năm 2015 UBND tỉnh Bình Định sẽ thực hiện trao giấy chứng nhận đầu tư cho PTT để khởi công dự án.

"Siêu dự án lọc hóa dầu" Nhơn Hội được Thủ tướng phê duyệt bổ sung vào quy hoạch chung phát triển ngành dầu khí Việt Nam đến năm 2025 ngày 19/12/2014. Dự án thuộc danh mục đặc biệt khuyến khích đầu tư.

Quang cảnh buổi họp báo công bố dự án hoành tráng một thời

Lập tức từ thời điểm đó, tỉnh Bình Định cũng đã thực hiện nhiều chương trình cải cách môi trường đầu tư nhằm thu hút nhiều hơn nữa các nhà đầu tư thứ cấp để phát triển nhiều dự án phục vụ cho tổ hợp lọc hóa dầu này.

Đây là dự án có số vốn đầu tư nước ngoài trực tiếp lớn nhất vào Việt Nam hiện nay, hứa hẹn tạo ra một cuộc cạnh tranh mới trên thị trường hóa dầu trong giai đoạn tới, đưa Việt Nam thành một quốc gia mạnh về lĩnh vực công nghiệp này. Đón đầu cơ hội này, nhiều công ty BĐS trong và ngoài nước “đổ xô” đến Bình Định với những dự án khá lớn.

Dự kiến, cuối năm 2016 chủ đầu tư sẽ hoàn thành việc đấu thầu theo hình thức EPC (thiết kế, cung ứng thiết bị, thi công và chuyển giao), đầu năm 2017 khởi công.

Tuy nhiên, mãi cho đến ngày hôm nay, UBND tỉnh Bình Định một lần nữa ra "tối hậu thư" rằng đến cuối tháng 6 này, nếu nhà đầu tư vẫn chưa chốt được phương án thì tỉnh sẽ mời gọi đơn vị khác và có thể chuyển hướng đầu tư lĩnh vực khác.

Nhòm các nhà đầu tư tiềm năng của dự án vào thời điểm ra mắt dự án

Theo báo cáo nghiên cứu khả thi của PTT, tập đoàn này cũng đề ra một kế hoạch phát triển thị trường bán lẻ dầu mỏ tại Việt Nam. PTT lý giải rằng ngành công nghiệp năng lượng tại Việt Nam đang rất phát triển, nhưng do các công ty nhà nước nắm giữ thị phần. Do vậy, một thị trường bán lẻ dầu mỏ cạnh tranh sẽ thúc đẩy ngành này phát triển trong tương lai.

Được biết, trong báo cáo nghiên cứu khả thi của chủ đầu tư, về cơ cấu vốn đầu tư, Tập đoàn PTT và Saudi Aramco mỗi đơn vị góp 40% tổng vốn đầu tư, 20% còn lại nhà đầu tư đang hy vọng một tập đoàn nhà nước của Việt Nam có thể tham gia. Tuy nhiên, tập đoàn PTT hiện giờ vẫn chưa công bố thông tin chi tiết về danh tính của các công ty trong nước và mức độ vốn chấp thuận sẽ “rót” vào dự án.

Đặc biệt, tại lễ công bố khởi động dự án lọc - hóa dầu Nhơn Hội như đã nói ở trên, Tập đoàn Dầu khí Thái Lan PTT còn giới thiệu rộng rãi với công chúng một nhà đầu tư sẵn sàng góp vốn là "Hoàng thân, tỷ phú Ảrập Xêút" - Thureign Augn.

Ông này được một đối tác của PTT tiến cử. Cùng với danh hiệu "hoàng thân, tỷ phú", ông Thureign Augn cũng được giới thiệu là chủ tịch một ngân hàng mang tên Hypo Commerce Bank. Tập đoàn PTT cũng đã tính đến việc niêm yết trên thị trường chứng khoán Thái Lan để huy động vốn.

Hoàng thân, tỷ phú Ảrập Xêút" - Thureign Augn (ngồi giữa) đang trình bày ý kiến mong muốn tham gia góp vốn vào dự án tại cuộc họp báo. Người kế bên (phải) là bà Phạm Phương Thảo - Chủ tịch HĐQT tập đoàn Khang Thông, người được cho là đầu mối kết nối vị tỷ phú này với PTT

Đến tháng 2/2016, trước bối cảnh kinh tế khó khăn, chủ đầu tư dự án Tổ hợp lọc hóa dầu Nhơn Hội đề xuất đánh giá lại toàn bộ dự án. Theo đó, PTT cùng với đối tác Saudi Aramco (Saudi Arabia) có thể sẽ thay đổi quy mô, giảm công suất và lùi tiến độ đầu tư dự án so với kế hoạch ban đầu. Vốn đầu tư của dự án nhiều khả năng sẽ được điều chỉnh giảm dưới mức 22 tỷ USD, và công suất chế biến dự án lọc dầu này dự kiến sẽ giảm xuống mức 400.000 thùng dầu mỗi ngày.

Vẫn theo định hướng ban đầu, phía PTT không yêu cầu được bảo lãnh tín dụng mà mong muốn Chính phủ áp dụng cơ chế ưu đãi cho dự án này giống với những dự án tương tự khác đang được triển khai tại Việt Nam hiện nay như nhà máy lọc dầu Dung Quất, Nghi Sơn, Vũng Rô....

Nơi sẽ đầu tư dự án 22 tỷ đô vẫn còn là bãi đất trống

Như vậy, số phận của siêu dự án này vẫn còn khá bấp bênh, cho dù đây là một thực tế đã được dự báo khi giá dầu trên thị trường thế giới giảm sâu, thậm chí có thời điểm rơi ở mức 37 USD/thùng. Tình hình khác hẳn với sự hứng khởi và đầy kỳ vọng của nhiều năm trước, sau khi nghiên cứu khả thi của dự án được Hội đồng Thẩm định Quốc gia thông qua.

Không chỉ PTT, Saudi Aramco, mà nhiều đại gia dầu lửa thế giới như Total, Statoil hay BP cũng đang phải vật lộn với việc giá dầu giảm sâu mà chưa có tín hiệu phục hồi. Giá dầu hiện chỉ ở mức 37 USD/thùng trong khi “điểm hòa vốn” được xác định phải là khoảng 60 USD/thùng. Vì thế, không còn cách nào khác, các đại gia đã buộc phải cắt giảm đầu tư.

Trong bối cảnh ấy, sự thất hứa của PTT và Saudi Aramco cũng là điều dễ hiểu. Các nhà đầu tư sẽ chỉ dốc tiền, nhất là khi đó là một ngân khoản lớn, vào các dự án hứa hẹn mang lại lợi nhuận cho họ. Từ đó, một khi dự án rơi vào trạng thái bấp bênh, thì có thể cũng sẽ ảnh hưởng đến các dự án mà một số nhà đầu tư đang nhăm nhe đầu tư vào Bình Định để đón đầu cơ hội do dự án mang lại.

Theo nguồn tin từ Ban quản lý Khu Kinh tế Nhơn Hội, Công ty trách nhiệm hữu hạn Đại chúng Ratchaburi Electricity Generating Limited (Thái lan) và Công ty trách nhiệm hữu hạn Phát triển Năng lượng KST (liên doanh Việt Nam – Thái Lan) đã đến làm việc với tỉnh Bình Định để tìm hiểu, xúc tiến đầu tư các dự án phụ trợ cho dự án lọc hóa dầu Nhơn Hội.

Không riêng dự án về cấp điện và nước, nguồn tin trên cho rằng nếu dự án được triển khai, Khu kinh tế Nhơn Hội và tỉnh Bình Định chắc chắn sẽ thu hút thêm nhiều dự án phụ trợ khác để đáp ứng cho dự án chính và sẽ có nhiều dự án hạ nguồn sử dụng các sản phẩm hóa dầu của nhà máy.

Nguyên Minh

Theo Trí thức trẻ